Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Halleri Şube Müdürü
Dilaver DEMİR
Dilaver Bey öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
1974 yılında Yozgat’ın Yerköy ilçesinde doğdum. İlk ve orta öğretim ile lise tahsilimi Yerköy’ de tamamladım. Ardından Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Kamu Yönetimi bölümünü hemen ardından da aynı üniversitenin Yerel Yönetimler bölümünü bitirdim. 1999 yılında Yıldız Teknik Üniversitesinde göreve başladım. 2005 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Halleri Şube Müdürlüğünde görevime devam ettim. 2010 yılında belediyedeki siyasi değişimden sonra Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Antalya Gıda Kontrol Laboratuar Müdürlüğüne tayin oldum. 2014 yılında tekrar Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Halleri Şube Müdürü olarak görevime başladım ve halen bu görevi gururla yürütmekteyim.
Türkiye’nin en önemli Hallerinden biri olan Antalya Toptancı Halini tanıyabilir miyiz?
1996 yılında modernize edilen Antalya Toptancı Hal Kompleksi, 480 dönüm arazi üzerine kurulmuş olup içerisinde; 144 adet komisyon dükkânı, 386 adet tüccar ardiyesi (paketleme tesisi), 25 adet patates-soğan satış yeri, 23 adet günlük mal işleme ünitesi, 98 adet zirai ilaç bayi ve 151 adet çeşitli işler bölümü (banka, lokanta, market vs.) olmak üzere toplam 827 adet işyeri bulunmaktadır. Toptancı Halimize günlük 7 ila 8 bin civarında çiftçimiz ürün getirmektedir. Toptancı halde ürünler arz ve talebe göre satılmaktadır. 2014 yılı verilerine göre Halimizde ortalama günlük 6.500.000 (altı milyon beş yüz bin) kg, aylık 135.000.000 (yüz otuz beş milyon) kg, yıllık 912.000.000 (dokuz yüz on iki milyon) kg ürün işlem görmekte ve yıllık 1.075.004.352,73 TL (bir milyar yetmiş beş milyon dört bin üç yüz elli iki lira yetmiş üç kuruş) para harekâtı oluşmaktadır. Çalışan sayısı ve insan sirkülasyonu ise otuz bin civarındadır. Toptancı haller bir ürün borsasıdır. Toptancı Halimizde günlük 132 çeşit ürün satılmaktadır.
Türkiye çapında bakıldığı zaman Antalya Toptancı Hali lider durumda peki dünya konseptine bakıldığı zaman eksiklerimiz veya fazlalarımız nelerdir?
Toptancı Hallerini ikiye ayırmak gerekir: Üretici ve tüketici (İstanbul, Ankara gibi) halleri. Antalya Toptancı Hali Türkiye’nin en büyük üretici halidir. Antalya bölgesinde yaklaşık iki yüz elli bin üretici ürün yetiştirip, toptancı halinde satılmak üzere getirmektedir. Türkiye’nin tüketici hallerinde yer alan ürünlerin birçoğu Antalya Toptancı Halinden gitmektedir. Türkiye ve dünyadaki hal konsepti çok farklıdır. Türkiye de ürünler toptan olarak halde satılırken; dünyada ise büyük marketlerde ve internet üzerinden satış yapılır.
Bazı görsel ve basılı yayın organlarında ürün tarla fiyat çıkışı ve nihai tüketiciye ulaşmasında arada oluşan büyük fiyat farkları son zamanlarda daha çok dile getirilmeye başlandı. Programlarda dikkat çeken özellik kimse yetkili bir kişiye bu durumu sormuyor. Bu olaya bir açıklık getirmek açısından gerçekler nelerdir?
Ürünlerin Antalya’daki çıkış fiyatı ile İstanbul’daki satış fiyatı arasındaki fark sürekli görsel ve yazılı basında dile getirilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus ürünün kalitesi ve çeşitliliğine bakarak değerlendirme yapmaktır. Örneğin; domatesin birçok çeşidi vardır: Normal, salkım, oval, yayla, sera vs. domates gibi. Normal domates fiyatı 1 TL iken salkım domates 5 TL’ dir. Fiyat ürün çeşitliliğine göre değişebilir. Ayrıca Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Hal Kayıt Sisteminde ürünlerin barkot numaraları ile üretim yerinden alış fiyatı ve tüketim yerinde son tüketiciye ulaştığı andaki fiyatı yer almaktadır ve bu sayede ürün izlenebilmektedir. Ürünlerin Antalya’dan çıkış fiyatına tüccar tarafından 30 ile 60 kuruş arasında bir kar marjı eklenmektedir.
Antalya Halinin ihracat ve iç piyasa durumu nedir?
Antalya Toptancı Hali Türkiye yaş sebze ve meyvesinin yaklaşık % 40’ını karşılamaktadır. İhracatın ise % 20’ sini karşılamaktadır.
Bazı ürünler vardır dünyada emsali yoktur; Finike portakalı gibi. Pazarlarda Washington portakalı, Finike portakalı, Valencia portakalı diye duyarız. Bunların özellikleri nelerdir ve dünyada en kaliteli portakal hangisidir?
Antalya bölgesinde özellikle narenciyede yetişen ürünlerimiz bir dünya markasıdır. Valencia ve Washington portakalı gibi. Bunların sıkmalık ve meyvelik türleri vardır. Bu portakallar özellikle Finike ve Manavgat bölgesinde yetişmektedir. Bunların içerisinde Finike de yetişen portakallarımız dünyanın en kaliteli portakallarıdır ve tescillenmiştir. California Üniversitesinin dünya çapında yaptığı bilimsel araştırmada Finike portakalı 1. Olmuştur bu bakımdan Finike portakalı bir dünya markasıdır. Finike portakalının dünyada 1. olması lezzetinden kaynaklanmaktadır. Şöyle ki; coğrafi olarak Finike bölgesi bir çanak görünümünde olup bir tarafı deniz bir tarafı Beydağlarıyla çevrilidir. Ürünün olgunlaşma döneminde esen rüzgarın ürün üzerinden geçişi esnasında ürüne farklı bir tat ve aroma katar işte bu tat damakta ayrı bir lezzet bırakır. Bu lezzette Finike portakalını ayrıcalıklı kılar.
Antalya bölgesinde yetişen farklı bir ürünümüzde California biberidir. Kalem şeklinde görünümüyle ihracatın göz bebeğidir. Ürünün kalitesindeki en önemli etken ise iklimdir. Coğrafi olarak bölgenin bir tarafının deniz bir tarafının dağ ile çevrili olması örtü altı yetiştiriciliğinde( sera ) hava sıcaklığının belirli bir derecede kalmasını sağlamakta bu durumda ürünlerin kaliteli yetişmesinde en büyük etken olmaktadır.
Antalya üreticisi bilinçli üretim yapıyor mu ve Antalya hali olarak sizin nasıl destekleriniz oluyor?
Ahmet Bey; bu soru Tarım İl Müdürlüğü tarafından cevaplanmalıdır.
Antalya ilçeleri yetişen hangi ürünleriyle ünlüdür?
Antalya turizm ile tarımın başkentidir ve 12 ay sebze ve meyve yetişebilmektedir.
İlçeler
Kaş: İhracat domatesiyle ünlüdür.
Demre: Biberiyle ünlüdür.
Finike: Portakalıyla ünlüdür.
Kumluca: Biberiyle ünlüdür.
Elmalı: Üzüm ve elmasıyla ünlüdür.
Korkuteli: Kültür mantarıyla ünlüdür.
Serik: Her türlü sebze ve meyve yetişmektedir.
Manavgat: Karpuz, kavun ve portakalı ile ünlüdür.
Alanya: Salatalık.
Gazipaşa: Muz ve çilek ile ünlüdür.