Konya Ticaret Odası Başkanı Selçuk ÖZTÜRK
Dergimizin son sayısına konuk olan KTO Başkanı ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Selçuk Öztürk, Konya ve Türkiye ekonomisi hakkında çarpıcı bilgiler verdi.
Kısaca kendinizden bahseder misiniz?
1967 doğumluyum. İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünü 1988 yılında bitirdim. Okuldan mezun olduktan sonra 3 yıl mühendis olarak özel sektörde çalıştım. Daha sonra 1992 yılında Isıtma-Soğutma sektörü üzerine işletmemiz olan KAYI – TES şirketini kurdum. Sosyal faaliyetler olarak da 1993 yılında Müstakil Sanayiciler ve İşadamları Derneği’nin (MÜSİAD) Konya Şubesi’nin kuruluşunda bulundum, kurucu üyesiyim. 1999 – 2004 arası Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyeliği yaptım. Daha sonra 2004 – 2008’de MÜSİAD Konya Şube Başkanlığı yaptım. 2011 yılından itibaren Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapıyorum. 2014 Ocak ayından itibaren de TOBB Yönetim Kurulu üyeliğini yürütüyorum.
Konya ekonomisinin Türkiye açısından önemi nedir?
Ülkemiz tarihinde ilk defa uzun vadeli bir projeksiyon belirleyerek 2023 vizyonunu ortaya koymuştur. Cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılında; kişi başına 25 bin dolar milli gelir, 500 milyar dolar ihracat hedefiyle yola çıkan Türkiye, dünyanın on büyük ekonomisi arasına girmek için çalışmaktadır. Ülkemizin kısa zamanda kat ettiği büyük mesafe bu hedeflere ulaşacağımızın inanıcını artırmaktadır. 10 yıl öne 230 milyar dolar seviyesinde olan milli gelirimiz bugün 788 milyar dolar seviyesine ulaştı. 10 yıl içinde yılda 36 milyar dolardan, 136 milyar dolar ihracat yapabilen ülke haline geldik. Bugün Türkiye, genç ve dinamik nüfusu, özel sektörünün çalışmaları, kamu idaresinin kararlı tutumu gibi avantajlarıyla birlik ve beraberlik içerisinde ortaya koyduğu vizyonunu gerçekleştirmek için çalışmalarına devam etmektedir.
Ülkemiz 2023 vizyonunu gerçekleştirmek için dünya ile rekabette önde yer almak zorundadır. Belirlenen hedefler dünyanın on büyük ekonomisi arasına girme hedefidir. Bu hedefle, dünya ekonomileri ile rekabet edebilecek bir ekonomiye sahip olmamız için üretime dayalı bir büyüme modelini hayata geçirmemiz gerekmektedir. Ülkemiz sorunlarının en gerçekçi çözümü önümüzdeki dönemde Anadolu şehirlerinin dengeli olarak ekonomiye katkısını artırmaktır.
Son on yılda Konya’nın içinde bulunduğu Anadolu şehirlerinin en büyük kazanımı özgüvendir. Anadolu ülke ekonomisine katkısını artırmak için daha fazla heyecan ve gayret içindedir.
Yerli ve yabancı sermayenin rahatlıkla yatırım yapabileceği bir yapıya sahip olan Konya da üretime dayalı büyük yatırım yapacak olan girişimcilere önemli fırsatlar sunmaktadır. Konya sanayileşmedeki hızı bakımından önemli bir çekim merkezi haline gelmiştir. Türkiye’nin hedef sektörleri arasında yer alan makine, otomotiv ve gıda sektörleri Konya’da önemli bir yere sahiptir. Konya’mız ülkemizde yaşanan dış ticaretin gelişimine paralel olarak yükselişini sürdürmektedir.
TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre 2013 yılı işsizlik Türkiye’de %9,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Konya-Karaman bölgesinde ise bu oran Türkiye ortalamasının 5 puan altında 4,7 oranında olmuştur. 2012 yılında bölgemizde işsizlik oranı yüzde 6,1 iken 2013 yılında 1,4 puanlık azalış görülmüştür. Bu rakam ile Konya 26 bölge içerisinde en düşük işsizlik ile birinci sırada yer almıştır. İşsizlik rakamları ekonomik büyümenin en önemli verilerinden biridir. Şehrimiz ekonomisinin ülke ekonomisinin üzerinde bir ortalama ile büyümeye devam ettiğini göstermektedir. Konya 2002 yılından itibaren hızlı bir büyüme içerisine girmiştir. 2002’de ihracatı 100 milyon dolar olan Konya 2013 yılı ihracatını 1,35 milyar dolara çıkarmıştır. Konya’nın bu dönemde bir başka başarısı da sektörel çeşitliliğe ve nitelikli üretime yönelmesidir. Bu üretim yapısı Konya’nın potansiyelinin harekete geçirildiğinde büyümesini hızla artıracağını göstermiştir. Konya; sahip olduğu girişimcilik ruhu, coğrafi konumu, ulaşım alt yapısı yatırımları, üniversite-sanayi işbirliğinde attığı adımlar ile hem üretim ve ticaret merkezi olma yolunda ilerlemektedir hem de yabancı yatırımcılar için cazibe merkezi özelliği taşımaktadır. Bu ekonomik gelişim Konya’nın işsizliği en hızlı düşüren il olmasını sağlamıştır. Konya bu başarısını yeni teşvik sistemindeki dezavantajına rağmen yakalamıştır. Şehrimiz, teşvikte ikinci bölgede yer alarak diğer bölgelere göre rekabette geri düşmesine rağmen; üretmeye, katma değer oluşturmaya, yurt dışına açılmaya, istihdam sağlamaya devam etmiştir.
Konya’nın lokomotif sektörleri ve bu sektörlerde gösterdiği performanstan bahseder misiniz?
Konya son yıllarda sanayileşme sürecinde çok önemli mesafeler kat etmiştir. Konya’da gelişmekte olan sanayileşme hareketinin en önemli artısı tek bir sektör üzerine kurulu olmamasıdır. Değişik sektörlerde faaliyet gösteren sanayi kuruluşları adeta bir mozaik oluşturmakta; bu da üretim açısından çeşitliliği beraberinde getirmektedir.
Ülkemizde birçok il sadece bir veya birkaç sektörde ön plana çıkmakta ve bu durum sektörlerde yaşanacak herhangi bir kriz durumunda bu illerin aynı oranda sıkıntıya girmesine neden olmaktadır. Ekonomisi tek bir sektöre bağlı olmayan Konya sanayisinde ise, beş altı ayrı sektör motor görevi görmekte, bu nedenle ilimiz için böyle bir risk söz konusu olmamaktadır.
Konya; tarım, tarım makineleri, tarımsal ürünlere dayalı sanayi ürünleri, imalat sanayi, ayakkabı, makine, otomotiv yan sanayi, gıda, ambalaj sektörlerinde Türkiye’de önemli bir noktadadır. İlimizde tarım üretimine bağlı olarak tarım makineleri ve komple un fabrikaları, makine yedek parça sektörü ve küçük sanayi oldukça gelişmiştir. Konya, otomotiv sektöründe önemli merkezlerden birisi konumundadır. Otomotiv yedek parça konusunda Konya Türkiye’de bir üs haline gelmiştir ve her türlü yedek parça yüksek kalitede üretilebilmektedir. İlimiz ihracat yapısı içinde makine alet ve parçaları ile motorlu kara taşıt aksamı kalemleri önemli bir potansiyele sahiptir. Konya Türkiye’nin tahıl ambarı olmasının doğal bir sonucu olarak gıda sektöründe oldukça gelişmiş ve ülke çapında yayılmış markaları bünyesinde barındırmaktadır.
Gelecekte il ekonomisine hangi sektörler yön verecek?
Konya’nın başlıca sektörleri olan otomotiv yan sanayi, makine sektörü ve ana metal sanayii savunma sanayiinde yerli üretim yapacak kapasiteye sahiptir. Konya, metal işleme sanayinde Türkiye’nin lokomotifi konumundadır. Makine sanayii, sahip olduğu potansiyel ile savunma sanayinde gereksinim duyulan her türlü makinayı üretebilecek donanıma sahiptir. Bu kapsamda Konya’da savunma sanayiine yönelik büyük ölçekli yatımlar yapılarak, Konya sanayisinin buraya parça üretmesi sağlanabilir. Otomotiv yan sanayi sektöründe dünya markalarını barındıran Konya; otobüs, kamyon, traktör, büyük tarım makineleri, iş makineleri gibi, birim bedeli yüksek araçların üretimi açısından da uygun bir şehirdir.
Konya için öne çıkan sektörlerden biri de enerji sektörüdür. Enerji Özel İhtisas Alanı ilan edilen Karapınar bölgemizdeki linyit rezervleri ve güneş enerjisi, Konya’yı sektördeki yerli ve yabancı yatırımlar için öne çıkarmaktadır. Türkiye’nin cari açığının büyük bir kısmı enerji ithalatından kaynaklanmaktadır. Hükümet önümüzdeki dönemde enerji yatırımlarını ön plana çıkaracaktır. Konya da bu yatırımlarda yer alacaktır. Karapınar’da 5 bin MW kapasiteli bir termik santral kurulacaktır. Biz Konya özel sektörünün kurulacak termik santralde aktif rol almasını istiyoruz. Bu konuda çalışmalarımızı sürdürmektedir.
Konya’nın sanayi ve ekonomisine yön verecek en önemli projeleri nelerdir?
Şehrimiz ticaretinde en önemli sorun ulaşım alt yapısının yetersizliğidir. Bugün dünyadaki büyük ticaret merkezlerinin büyük kısmının liman kentleri olduğunu görmekteyiz. Liman kenti olmayan ticaret şehirleri de ulaşım alt yapısını tamamlayarak gelişmelerini ilerletmişlerdir. Limanlara bağlantısı olmayan ve tarihinde ticaret yolu üzerinde olma özelliğini kaybeden Konya için bu durum en önemli sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Demiryolu hattıyla Konya’yı denize bağlayacak Konya-Karaman-Ulukışla-Yenice-Adana Hızlı Tren Projesi’nin Konya-Karaman etabının temeli atıldı. Ardından Karaman’ı Mersin ve Adana’ya bağlayan hattın birkaç ay içerisinde yapım ihalesine çıkılacak. Konya-Karaman Hızlı Tren Hattı, 102 kilometre olacak. Yaklaşık 200 kilometre hızlı yolcu taşımacılığı yapabilecek olan demiryolu projesi, dolayısıyla sadece yük değil aynı zamanda Konya’dan Mersin ve Adana’ya 3 saat gibi bir süre içerisinde ulaşabilme imkânına kavuşacağız.
Konya’da bir Lojistik Merkez’in kurulması, 2011 yatırım programına alınmıştır ve çalışmalar TCDD tarafından yürütülmektedir. Konya Lojistik Merkezi, sadece Konya iline değil, tüm bölgemize özellikle Ankara, Afyon, Karaman, Niğde, Aksaray gibi komşu illerimize de hizmet edecek büyük bir projedir. Bu çerçevede Konya Lojistik Merkezi bölgemizin kalkınmasında öncü rolü oynayacak ve Konya’yı da tüm yolların kesiştiği bir kavşak, bölgenin merkezi haline getirecektir. Kamulaştırma çalışmaları devam eden Lojistik merkezle ilgili de birkaç ay içerisinde yapım ihalesine çıkılacak.
Konya’da, şu an yer alan çevre yolu ihtiyacı karşılamadığı için, 114 kilometre uzunluğundaki yeni bir çevre yolu projesi üzerinde çalışılmaya başlanmıştır. 2007 yılında projelendirilen ve 2010 yılında da karayolu
ağına işaretlenen Konya Çevre Yolu geçen yıllara rağmen hala hayata geçememiştir. Ulaştırma Bakanlığı tarafından 18 kilometrelik kesimlik ihalesine çıkılacaktır.
Ulaşım projeleri içerisinde Konya’nın sivil havaalanına sahip olması da önem taşımaktadır. Konya’daki mevcut havaalanı ve hava ulaşımı yetersizdir ve hava ulaşımı konusunda sıkıntılara sebep olmaktadır. Mevcut havaalanına yapılan iyileştirme çalışmaları sorunun çözümünde yeterli değildir. Bu çerçevede bizim önerimiz mevcut askeri havaalanının Karapınar çevresine nakledilerek, merkezdeki havaalanını sivil havaalanına dönüştürmektir. Konya’nın uluslararası ticarette artan ağırlığı göz önüne alındığında bölgesine de fayda getirecek sivil havaalanı zorunluluk halini almıştır.
Konya’nın Türkiye ihracatındaki yeri nedir? İlin ihracatta önüne koyduğu hedef nedir?
Konya’nın ihracatı; 2001 yılında 100 milyon dolar iken 2005 yılında 424 milyon dolar; 2010 yılında ise 2005 yılına göre %134,5 oranında artış göstererek 994,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2012 sonu itibariyle ihracatımız ise 1.3 milyar dolara ulaşmıştır.
2013 yılında ülkemizde olduğu gibi şehrimizde ihracatta rekor seviyeye ulaşmıştır. 2013 yılı sonunda yaklaşık 1,35 milyar Dolara yükselmiştir.
2014’e ihracatta rekorla başlayan Konya mart ayında da ihracatını Türkiye ortalaması üzerinde artırdı. Şehrimizin Mart ayı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10.7 artışla 133.7 milyon dolar olarak gerçekleşti. Konya’nın, 2014 yılının ilk üç ayı ihracatı da yüzde 22,8 artarak 393.7 milyon dolar oldu. Türkiye’nin mart ayında ihracatı ise, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4,3 artışla 13 milyar 14 milyon dolara yükselirken, yılın ilk çeyreğinde ihracat ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6,2 artarak 38 milyar 607 milyon dolar gerçekleşti.
Konya, sahip olması gereken gerçek ihracat değerine henüz ulaşamamıştır. Elbette bu rakamlar yeterli değildir. Bunun için Konya’nın ihracatı önümüzdeki 5 yıl içerisinde 2,5 milyar dolar, 2023 yılında da 15 milyar dolar olarak hedeflenmiştir.
Ayrıca ilimizin 2023 yılında ilk beş şehir içerisinde yer almasını hedefliyoruz. Konya ihracatçı firma sayısında Türkiye’nin ilk 5 şehri içinde yer almaktadır. Bugün Konya’da 1350’ye yakın ihracatçı firma vardır. Bu sayının 2015 yılında 1.500’e, 2023 yılında ise 2.000’e yükseltilmesi hedeflenmektedir.
Konya Ticaret Odası’nın Fuar Merkezi ve Mesleki Eğitim Merkezi projelerinden bahseder misiniz?
Anadolu özel sektörünü temsil eden en büyük kurumlardan biri olarak hedefimiz şehrimizi 2023 hazırlamaktır. Bu hedefle; 15 milyar dolar ihracat yapan, kişi başı gelirini 25 bin dolara çıkaran, işsizliği yüzde 5’e indiren bir Konya vizyonu belirledik.
Belirlediğimiz vizyonumuzla; Konya’yı Türkiye’nin merkez şehirlerinden biri yaparak, ticarette rekabet gücü yüksek, sanayisi gelişmiş, yaşam kalitesi yüksek bir kent haline getirmeyi hedefliyoruz. Vizyonumuz çerçevesinde; programlı olarak yürüttüğümüz projelerimizle; Konya’nın ihracatını artırmak, sanayimizin nitelikli ara eleman sorununa çözüm olmak, üyelerimizin ticaret hayatında yaşadığı sıkıntıları gidererek şehrimiz özel sektörünün maksimum katkısının artırılması için çalışacağız.
Gerçekleştirdiğimiz projelerimizle Konya’yı 2023 vizyonuna daha da yaklaştırmış olacağız. Odamızın şehrimiz için yapacağı en önemli hizmetlerden biri de mevcut fuar alanımızın Konya’nın marka fuarlarında artan katılım ihtiyacına cevap verebilecek şekilde büyütülmesidir.
1999 yılında yapılan mevcut fuar alanımız bugün Konya’nın ihtiyacını karşılamamaktaydı. Fuar alanımızın yapıldığı dönemde 85 milyon dolar ihracat yapan Konya’nın ihracatı bu güne kadar 15 kat arttı. Önümüzdeki on yıllık hedefimiz olarak ihracatımızı 15 milyar dolara çıkaracağız. Bunun için fuar alanımızın ihtiyaca cevap vermeyeceğini görerek büyütme çalışmalarına başladık.
Fuar merkezimizde tarım ve makine fuarları olmak üzere iki marka fuar düzenlemekteydik. Bu iki fuarın Konya ekonomisine yıllık katkısı 40 milyon TL’yi bulmaktadır. 6 hole çıkaracağımız fuar merkezimizle birlikte Konya’da en az 5 marka fuar düzenleyebilecek hale geleceğiz. Böylelikle düzenlediğimiz fuarlarla merkezimizin Konya ekonomisine katkısını artıracağız. İmzaladığımız sözleşme ile fuar merkezimizin inşaatına başladık. Hedefimiz olduğu gibi Mayıs ayında yapılacak 2014 yılı tarım fuarını 6 holde yapacağız. Konya’nın uluslararası ticaret merkezi olmasına katkı sağlayacak projemizde önemli bir aşamaya gelmiş olmaktan mutluluk duymaktayım. Projemiz tamamlandığında Konya’ya Türkiye’nin en büyük üçüncü fuar merkezini kazandıracağız.
Avrupa standartlarında projesiyle yapılacak fuar merkezi Konya’yı fuarcılık anlamında cazibe merkezi yapacaktır. Konya’nın sanayisine, ticaretine ve ekonomisine büyük katkı sağlayacak fuar merkezi orta vadede Konya gayri safi hasılasını artırmaya vesile olacaktır. Fuar alanının 2014 tarım fuarı öncesinde tamamlanmasıyla Avrupa’nın en büyük tarım fuarı şehrimizde düzenlenmiş olacak.
Projenin detaylarına bakacak olursak; Ana yapı olarak 6 adet fuar teşhir holüne sahip olacak merkezde toplam 66 bin m² kapalı alan, 20 bin m² açık alan ve 150 bin m² otopark alanı bulunacak. Fuar merkezinin içinde ayrıca bin kişilik kongre salonu, elli kişilik toplantı salonları, teknik imkânlarla donatılmış basın merkezi ve simultane tercüme odaları bulunacak.
Sadece Konya’nın değil Türkiye’nin problemi olan nitelikli eleman sorunu 2023 Türkiye’sine giderken çözülmesi gereken en önemli problemlerden biridir. Konya Ticaret Odası olarak üretim merkezi olan bu şehrin mesleki eğitim ihtiyacını görerek Mesleki Eğitim Merkezi projemizi başlattık.
Mesleki Eğitim Merkezi ile ilgili hazırladığımız proje Kalkınma Bakanlığı’na gönderilmiştir. Buradan gelecek onay ile inşaat çalışmalarına başlayacağız. 28 dersliğin olacağı Merkezimizde, toplam 8.000 m² Eğitim Merkezi ve 1.500 m² Atölye Alanı ile 5 Bilgisayar Laboratuvarı olacak. Ayrıca 130 kişi kapasiteli 4.600 m² konaklama merkezi ile spor salonu ve konferans salonu bulunacak. Mesleki Eğitim Merkezi’mizde, yılda 1.500 kursiyer 50 bin saat eğitim alacak. Projenin hazırlık döneminde sistemin en iyi uygulandığı Almanya’da incelemelerde bulunduk. İmzaladığımız işbirliği protokolü kapsamında Hannover Ticaret ve Sanayi Odası’ndan Eğitim ve Danışmanlık Desteği alarak; bilgi ve tecrübe (Know-How) transferi yapacağız. Ayrıca merkezimiz Avrupa’da geçerli sertifikasyon yapısına sahip olacak.