Özel DEM Aile Danışmanlık Merkezi Kurucusu
Ülkü Demirci
Başbakan Davutoğlu’nun açıkladığı “aile paketi” de yer alan her ailenin bir aile danışmanı olacağının belirtilmesi üzerine bizler de Aile danışmanlığı hakkında daha detaylı bilgi almak istedik. Özel DEM Aile Danışmanlık Merkezi Kurucusu Ülkü Demirci ile konu hakkında gerçekleştirdiğimiz söyleşimizi sizlerle paylaşıyoruz.
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
Hayatımın çoğu Konya’da geçti. Meram Anadolu Lisesi, ikincilikle bitirilen Selçuk Üniversitesi Sosyoloji bölümünden sonra, Eğitim Fakültesi Felsefe Grubu Öğretmenliği tezsiz yüksek lisansı tamamladım. Sonrasında, 7 yıl İngiltere’de eğitim gördüm, Davranış Bilimleri – MSc Psikososyal Bilimler mastırının yanı sıra, oyun terapisi, özel gereksinim olan bireylerle çalışmaları destekleyen sertifika programlarına katıldım. Ayrıca, Selçuk Sem Aile danışmanlığı Sertifika programı ve Selçuk Üniversitesi Aile Danışmanlığı yüksek lisansına katıldım. Eylül 2015’de Özel DEM Aile Danışmanlık Merkezini faaliyete geçirdim.
Bu soruyla benden beklenenin bu özgeçmiş olduğunu düşünerek söyledim bunları. Ama bunlar ne iş yaptığımı ve ne diplomalarım ne olduğunu tanıtır, beni değil.
Bu süreç içerisinde çocuk bakımından garsonluğa, televizyon programından palyaçoluğa, özel çocuklar oyun kulübünde yaptığım müdürlükten, hasta bakıcılığına iş tecrübelerim, bu işlerde tanıştığım dünyanın her yerinden bin türlü insan ve onlardan öğrendiklerim, karşılaştığım insan profilini zenginleştirdi. Muhteşem ailem, inançlarım, değerlerim, arkadaşlarım, danışanlarım, deli dedirten projelerim, kızgınlıklarım, hayvan sevgim, uykuya düşkünlüğüm, imkansıza inanmayan çözümcü yanım, beni tanımlamakta daha anlamlı şeyler arasında.
Ülkemizde son yıllarda Aile Danışmanlığı sıkça duyulmaktadır. Aile danışmanlığı nedir?
Ülkemizde artan boşanma oranı göz önüne alınarak yetiştirilen yeni bir meslek grubudur aile danışmanlığı. Bu alanda yapılan çalışmaların çıkış noktası, boşanmaların %40’a yakının ilk 5 yıl içerisinde olması, ve boşanan çiftlerin yaklaşık %20’sinin 5 yıl içerisinde tekrar eski eşiyle evlenmesi olmuştur. Bu anlamda bakıldığında, aile danışmanlığı sadece bir sorun olduğu zaman değil, ailenin farklı dönemlerde, sağlıklı ilişkiler geliştirmesi için destek programları sunmak için vardır. Böylece “yanlış” boşanmaların engellenmesi hedeflenmiştir. Şu anda bu hizmet adliyeler, sosyal hizmetler, bazı okul ve özel kuruluşlar yada özel merkezlerde verilmektedir.
Aile danışmanlığının psikolojik danışmanlıktan en önemli farkı, bir aile danışmanı, bireyin sorunlarından çok, aile içindeki ilişkileri şekillerini ele alır. Üzerinde çalışılan bireylerden çok, bireyler arası iletişim yollarıdır. Aile içinde bir bireyin davranış şekli, diğer tüm ilişkileri etkileyeceğinden, danışmanlığa başvuran kişi tek bir birey olsa olsa dahi, aile bir bütün olarak incelenir.
Aile danışmanlığının hizmet alanları nelerdir?
Aile danışmanlığı, bir çiftin nişanlılık döneminden, emeklilik yıllarına kadar birçok dönemde hizmet alanına sahiptir. Ailenin birçok doğal süreci vardır. Her süreç bir yeniliği, değişimi beraberinde getirir. Bu dönemler aile içinde en çok problemle karşılaşılan dönemlerdir. Aile danışmanlığı bu süreci bireylerin en sağlıklı şekilde atlatması ve yeniliklerle baş edecek işlevsel ilişki ve mekanizmalar geliştirmelerini hedefler. örneğin, evlenmeyi düşünen bir çift için ailelerin tanışmasıyla değişen ilişki dinamiklerine uyum sürecine, evliliğe uyum sürecinden, hamilelik, aileye yeni bir bireyin katılması, annelik babalık tecrübesi, yeni bir kardeşe uyum, okul uyum süreçleri, çalışma hayatı aile hayatı dengesinin kurulması, aileden çocukların ayrılması, emeklilik ve yeniden yapılanma gibi hemen her ailenin geçirdiği süreçlerdir bunlar. Tabi bu doğal süreçlerin yanı sıra, taşınma, ayrılık, bir aile üyesinin kaybı veya bakıma muhtaç hale gelmesi, engelli bir bireyin aileye katılması, finansal değişikliklere bağlı çıkabilecek sorunlar, istismar gibi herkesin başına gelebilecek durumlar karşısında da ailelerin destek alabileceği bir hizmet alanıdır.
Kimler aile danışmanlığı yapar?
Psikoloji, hemşirelik, sosyal hizmetler, çocuk gelişimi, sosyoloji, sınıf öğretmenliği, tıp, psikolojik rehberlik ve danışmanlık lisans mezunu olup, Sosyal Politikalar ve Aile Bakanlığı tarafından onaylanmış bir kurum veya kuruluş tarafından düzenlenen 450 saatlik Aile Danışmanlığı Sertifika programını tamamlayan ya da bu alanda bir üniversite yüksek lisans yapan herkes aile danışmanı olabilir.
Kimlerin aile danışmanlığına ihtiyacı vardır?
Bazen bir aldatma hikayesiyle gelir danışan, bazen aylardır sorun hale gelmiş “çorapları kirli sepetine atamama” konudur ilk görüşmeye. Bazen çocuktaki bir davranış problemi, bazen özel gereksinimli bir bireyle değişen aile yapısıdır denge arayan. Boşanma süreci veya sonrasıdır bazen, kimi zamanda biz doğru çift miyiz diye sorar nişanlılar boşanan arkadaşlarına baktıkça kaygıyla. Bir karı koca eskisi gibi değil ilişkimiz bize ne oldu diye başlar söze, kendini tanımak, ilişkiyi daha iyi bir hale getirmek ister. Kısacası, aile hayatını ilgilendiren herhangi bir konuda kaygı duyan, daha iyi hale getirmeyi isteyen, desteğe ihtiyacı olduğunu düşünen herkes diyebilirim.
Aile danışmanının yakın hedefi nedir?
Ülkemiz için aile danışmanlığının ilk hedefi boşanma oranlarının düşürülmesi ve sağlıklı aile ilişkilerinin artırılmasıdır. Bu ana hedefin paralelinde benim ilk hedefim, farklı alanlardan gelen aile danışmanlarıyla oluşturduğum ekiple, aile danışmanlığının sadece bir sorun ortaya çıktığında değil, olası sorunlarla karşılaşılmadan önce destekleyici rolünün de ön plana çıkmasıdır. Bunun için ilk çalışmalarım, anne baba eğitimleri, çocuk gelişimi, ilişki türleri, kaygılar, fobiler, özgüven, kronik hastalıklar gibi konularda düzenlenen eğitimler olmuştur.
Aile danışmanı hizmet süresince ne yapar?
Aile danışmanı, bir vaka karşısında danışanlarla beraber sorun ve hedefler belirler. Görünen sorunlar ve bu sorunların arkasında yatan dinamikler aileyle beraber keşfedilir. Temel amaç, bireylerin bu konudaki farkındalıklarının artırılmasıyla, ileride yaşanabilecek benzer problemler karşısında gerekli donanıma sahip hale getirilmeleridir. Aileye ve ele alınan konuya göre değişen bir görüşme planı yapılır. Ortalama olarak 4-8 haftalık bir süre haftada bir veya iki görüşmeyle planlanır. Bu görüşmeler zaman zaman, bireylerin görüşme dışındaki zamanlarda da yapmaları istenen bazı aktivitelerle geçer. Süreç içinde ailenin yardım alması gereken başka kurumlar varsa aile bu konuda bilgilendirilir. Patolojik durumlar karşısında bir doktora yönlendirme veya eğitim, maddi destek, hukuki destek gibi ihtiyaçlarda hangi kanallara nasıl başvurabilecekleri konusunda aile bilgilendirilir. Danışmanlık sürecinin ardından yaklaşık bir ay sonra bir kontrol iletişimi sağlanır. Ve en son ailenin geri bildirimleri değerlendirilir.
Her 500 aileye bir aile danışmanının hizmet vermesi planlanıyor… Sizce bu yeterli bir rakam mı?
500 aile bir danışmanın etkili değerlendirmesi ve kontrolü için çok yüksek bir rakam olsa da, “Hiç” le kıyaslandığı zaman bu uygulama umut verici. Nasıl ki aile hekimliği uygulaması sayesinde birçok hastalık ortaya çıkmadan engellenmeyi ve daha sağlıklı nesillerin yetişmesini hedefliyorsa, bu aile danışmanlığı için de geçerlidir diye düşünüyorum. Hatta birçok ölümcül ve kronik hastalığın psikolojik sağlıkla bağlantılı olduğu ve insanın duygusal sağlığının en temelde aile ortamına bağlı olduğu düşünülürse, böyle bir uygulama toplum ve gelecek nesiller için büyük önem taşımaktadır.